“… it cannot be said as the applicant suggests that the loss of citizenship takes place without notice and automatically as the citizen in that position has proper notice through the structure of the section of both the opportunity to seek consent to hold dual citizenship and the consequences of acquiring a second citizenship without obtaining such permission. It therefore is not a secret provision but one that every citizen who voluntarily seeks to acquire another citizenship should ordinarily acquaint themselves with” (direk geneem uit hierdie uitspraak)
Nota: Baie Suid-Afrikaners wat van hierdie risiko kennis moet neem, is dalk op die oomblik oorsee en/of mag dalk nie van hierdie Hooggeregshof-uitspraak bewus wees nie. Indien jy iemand ken wat hierby kan baat vind, oorweeg dit asseblief om hierdie artikel so spoedig moontlik aan hulle te stuur.
‘n Onlangse uitspraak van die Hooggeregshof bevestig dat jy jou Suid-Afrikaanse burgerskap sal verloor, indien jy vir burgerskap van ‘n ander land aansoek doen, terwyl jy nog nie Ministeriële toestemming hiervoor ontvang het nie.
Dit maak nie saak of jy in Suid-Afrika gebore is of nie. Die rede waarom jy dubbele burgerskap wil verky, is ook irrelevant. Dalk werk/woon jy oorsee, dalk sal ‘n tweede paspoort dit vir jou makliker maak om te reis, of dalk het jy finansiële redes vir jou besluit.
Hoe en waarom jy jou Suid-Afrikaanse burgerskap verloor
Dubbele burgerskap is opsigself wel toelaatbaar. Die Wet op Suid-Afrikaanse Burgerskap bepaal egter dat indien jy deur “’n vrywillige en formele handeling” burgerskap of nasionaliteit van ‘n ander land verkry, jy van jou Suid-Afrikaanse burgerskap ontneem word. Binnelandse Sake interpreteer hierdie bepaling om te beteken dat jy in so ‘n geval deur middel van jou eie “formele handeling” om vir buitelandse burgerskap aansoek te doen, jy vrywilliglik jou Suid-Afrikaanse burgerskap prysgegee het.
Jy is vrygestel slegs indien …
Hierdie verlies aan burgerskap is nie van toepassing op –
- Minderjariges (onder die ouderdom van 18 jaar) nie; en ook nie by
- Verkryging van burgerskap in ‘n ander land omdat jy met jou lewensmaat in die huwelik tree nie.
Hoe om jou Suid-Afrikaanse burgerskap te behou
Die goeie nuus is dat jy deur Binnelandse Sake aansoek kan doen vir magtiging om jou Suid-Afrikaanse burgerskap te behou. Jou aansoek moet egter goedgekeur word voordat jy jou tweede burgerskap verkry.
Die slegte nuus is dat hierdie ‘n tydsame proses is, so jy kan nie tot op die laaste nippertjie wag om aansoek te doen nie! Selfs voor die pandemie het die departement hul verwerkingstydperk as “3 tot 6 maande” aangedui. Volgens mediaberigte is daar tans vertragings wat die proses veel langer uitrek, hoewel die publisiteit rondom die betrokke saak in die Hooggeregshof dalk ‘n positiewe uitwerking op die verwerkingstydperke mag hê. Indien jy op die oomblik oorsee is, behoort jy die nodige vorms en aanwysings op die naaste Suid-Afrikaanse Ambassade, Sending of Konsulaat se webwerf te vind.
Jy het jou burgerskap verloor – hoe nou gemaak?
Dit is beslis nie die ideale situasie om in te wees nie, maar dit is tog moontlik om aansoek te doen om jou burgerskap terug te kry –
- Indien jy ‘n burger deur geboorte of herkoms was, sal jy slegs kan aansoek doen vir herinstelling van jou burgerskap indien jy permanent na Suid-Afrika teruggekeer het of permanent hier woon (jy mag steeds permamente verblyfreg hê, jy is net nie meer ‘n burger nie).
- Indien jy voorheen jou Suid-Afrikaanse burgerskap deur naturalisasie verkry het, moet jy weer aansoek doen vir permanente verblyfreg, of aansoek doen vir vrystelling daarvan, voordat jy vir die hertoekenning van burgerskap oorweeg sal word.
- Indien jy steeds nie regkom nie, kan jy regstappe oorweeg. Soos ons hieronder bespreek, het die Hooggeregshof onlangs beslis dat die relevante bepalings van die Wet op Suid-Afrikaanse Burgerskap nie teenstrydig met die Grondwet is nie. Daar is egter sprake dat die aangeleentheid op appèl verder geneem sal word.
Hooggeregshof: Besluit hoe belangrik jou burgerskap vir jou is, en weet wat is die regsposisie
Daar was al sprake dat hierdie bepaling van die Wet op Suid-Afrikaanse Burgerskap moontlik ongrondwetlik kan wees. Die Hooggeregshof het egter ‘n onlangse aansoek van die Demokratiese Alliansie op hierdie aspek van die hand gewys. Die Hof het bevestig dat hierdie bepaling grondwetlik is en dat dit nie “irrasioneel” is nie.
Die Hof se redes vir die beslissing was dat “die belangrikheid wat elkeen van ons aan ons burgerskap heg, uiteindelik ‘n persoonlike keuse is”. Dit is dus nie ‘n outomatiese verlies van burgerskap sonder kennisgewing nie, maar dat dit “eerder gaan oor die persoonlike en individuele keuses wat mense oor hul toekoms maak, en keuses het dikwels nagevolge.”
Die Hof het verder beslis dat die betrokke artikel van die wet “nie ‘n geheime bepaling is nie, maar een waarvan elke burger wat vrywilliglik poog om burgerskap van ‘n ander land te verkry, hulself natuurlik moet vergewis” en dat “hoewel dit aangevoer kan word dat daar nie van burgers verwag kan word om elke aspek van die wet te ken nie, daar sekerlik van burgers wat besig is met migrasie of verhuising na ander lande met die oog daarop om burgerskap daar te verkry, verwag kan word om hul van die toepaslike regsbeginsels op hierdie gebied vertroud te maak.”
Daar is sprake van ‘n appèl, maar indien jy jou burgerskap verloop het, is jou opsies op hierdie stadium beperk tot die moontlikhede wat hierbo uiteengesit word.
Moet nooit toelaat dat jou SA paspoort verval nie.
Hoewel dit jou vrystaan om die wêreld oor op jou tweede paspoort te reis, moet jy Suid-Afrika binnekom en verlaat met jou geldige SA paspoort. Maak dus seker dat jou paspoort geldig bly deur dit betyds te hernu!
Die inligting hierin vervat is van ‘n algemene aard en moet nie as professionele advies gebruik word nie. Geen aanspreeklikheid kan aanvaar word vir enige foute of weglatings of enige skade of verlies wat volg uit die gebruik van enige inligting hierin vervat nie. Kontak altyd u professionele adviseur vir spesifieke en toegepaste advies.