“Love is grand. Divorce is a hundred grand.” (Anoniem)
‘n Trusts word om ‘n verskeidenheid van redes opgerig. Die doel en struktuur van elke trust sal die keuse van trustees bepaal. Wanneer dit kom by gesinstrusts wat daarop gemik is om familiebates en gesinsbates vir toekomstige geslagte te bewaar en te beskerm, word beide gades dikwels as begunstigdes benoem, en ook as trustees aangestel.
Dit is ‘n werkbare reëling terwyl dit goed gaan met die partye en trustees se huweliksverhouding, maar wat gebeur in die geval van ‘n egskeiding? ‘n Onlangse beslissing van die hooggeregshof het so ‘n geval aangespreek.
Hierdie huweliksbootjie het ses jaar geneem om te sink.
In hierdie uitspraak het die hof mildelik met vergelykings en verwysings na die see en die maritieme omgewing omgegaan.
In 2014, terwyl die huwelik volgens die hof nog in kalm waters was, het die huwelikspartye vier trusts gestig. Twee is saketrusts genoem, een is as ‘n eiendomstrust beskryf en die vierde is as ‘n familietrust beskryf. Afgesien van die beskrywing en doel van die vier trusts, was die belangrikste dat beide die huwelikspartye as trustees van al vier trusts benoem en aangestel is.
Ongelukkig het hierdie egpaar in 2015 toenemend van mekaar weggedryf en hul huwelik het op die rotse van die skeihof beland, met die instel van formele egskeidingsverrigtinge. “In teenstelling met die Titanic” het die hof waargeneem, het hierdie huweliksbootjie ‘n volle ses jaar geneem om finaal te sink, met die egskeiding wat eers in 2021 finaal afgehandel is, met die toestaan van die egskeidingsbevel.
Die voormalige gades doen oor en weer aansoek dat die ander as trustee verwyder moet word.
Die man het hierna by die hooggeregshof aansoek gedoen om sy gewese vrou as trustee van al vier trusts te verwyder op grond daarvan dat sy nie haar pligte as trustee nagekom het nie. Die belangrikste, volgens hom, was dat sy al vir sowat vyf jaar versuim het om die trusteevergaderings by te woon, al is sy na die vergaderings genooi.
- Die kern van haar verweer was dat, in die lig van die voortslepende egskeidingsverrigtinge, het haar gewese man se optrede dit vir haar onmoontlik gemaak om haar pligte as trustee na te kom.
- Sy kon die hof nie hiervan oortuig nie; en die hof lig veral die volgende twee aspekte uit–
- Sy het gekla dat omdat sy in die minderheid van trustees was, was haar besluite uitgestem. (Dit is beslis nie genoeg rede om nie die trust se vergaderings by te woon en om nie as trustee aan die trustvergaderings deel te neem nie, bevind die hof.)
- Haar gewese man het versuim om ‘n voertuig te verskaf om haar in staat te stel om die trustvergaderings by te woon – weereens geen verskoning nie, het die hof bevind, daar is ‘n bepaling in die trustakte wat dit vir trustees moontlik maak om trustvergaderings virtueel by te woon.
- Wat verder teen haar as trustee getel het, was die feit dat sy in ‘n trusteiendom gewoon het, “maar dat sy versuim het om dit in stand te hou en hoegenaamd geen huur betaal het nie, ondanks die bedrag van R10 000,00 per maand wat spesifiek vir eiendomsuitgawes aan haar oorbetaal is”.
- Die hof bevind dat sy nie op enige wyse by die trust se sake betrokke was nie en dat sy niks gedoen het om die trust se belange te beskerm nie. Die hof reik dan ‘n bevel uit dat sy as trustee van die trust verwyder moet word.
In haar teeneis het sy op haar beurt aangevoer dat haar gewese man as trustee verwyder moet word. Dit was gegrond op ‘n verbreking van ‘n vertrouensplig wat hy teenoor haar sou hê en ook die konflik tussen sy private belange en sy pligte as trustee. Die hof bevind geen meriete in hierdie beweringe van haar nie, en die hof wys haar eis dan van die hand.
Kom ons kyk na die regsposisie met hierdie besluite –
Wat is ‘n trustee se pligte?
Geneem uit die Wet op die Beheer van Trustgoedere: “‘n Trustee moet in die uitvoering van sy/haar pligte en die uitoefening van sy/haar bevoegdhede optree met die sorg, ywer en vaardigheid wat redelikerwys verwag kan word van ‘n persoon wat die sake van ‘n ander bestuur.”
Moet ‘n trustee onpartydig wees?
Die Hof: “Dit word nie van ‘n trustee vereis om in geheel onpartydig te wees of om geen verbintenis met die begunstigdes te hê nie. Dit word wel van die trustee verwag om wanneer nodig, die trust se sake op ‘n berekende wyse te oorweeg en om gepaste besluite in die beste belang van die trust te neem.”
Wanneer sal ‘n hof ‘n trustee verwyder?
Die hof het ‘n diskresie wat met die nodige omsigtigheid uitgeoefen moet word.
Volgens die Hof: “Die hof moet tevrede wees dat die versoek om ‘n trustee te verwyder, in die beste belang van die trust en die begunstigdes van daardie trust sal wees … ‘n blote botsing van belange tussen trustees en begunstigdes of tussen die trustees is nie voldoende om ‘n trustee te laat verwyder nie. Die oorheersende oorweging is altyd of die optrede van die trustee enige van die trusteiendom of die administrasie van die trust in gevaar stel al dan nie.”
Daar is geen verpligting om kwader trou of wangedrag aan die kant van die trustee te bewys nie. “Die noodsaaklike toets is of sodanige verskille, soos in hierdie aangeleentheid, die trustbates of die behoorlike administrasie van die trust in gevaar stel … Dit is dus duidelik dat die hof ‘n trustee uit sy amp kan onthef in ‘n geval waar sodanige verwydering in die beste belang van die trust en van die trustbegunstigdes sal wees .” (Klem verskaf en vrylik vertaal uit die uitspraak.)
Ter afsluiting …
As jy jou dalk eendag in so ‘n tipe egskeidingscenario bevind (hopelik nie), wil jy sover moontlik probeer om alle aspekte vanuit die staanspoor aan te spreek. Dit sal inhou dat die partye ook die kwessie van trusts en die toekomstige werking van trusts hanteer. Aspekte soos die toekomstige posisie van trustbegunstigdes en wie as trustees aanbly en wie as trustees bedank moet eerder as ‘n geheel saam met die egskeiding ooreengekom en afgesluit word. Dan het mens nie latere litigasie, soos hier, wat weer onmin saai en wat onsekerheid en verdere onkostes vir die trust en die trustbegunstigdes meebring nie.
Nog beter, bespreek ook hierdie moontlikhede met jou professionele deskundiges wanneer jy aanvanklik oorweeg om ‘n trust op te rig. Julle moet reeds op hierdie stadium kyk na die moontlikheid van toekomstige geskille wat in ‘n huwelik mag ontstaan en vanuit die staanspoor hiervoor voorsiening maak in die trustakte.
Disclaimer: The information provided herein should not be used or relied on as professional advice. No liability can be accepted for any errors or omissions nor for any loss or damage arising from reliance upon any information herein. Always contact your professional adviser for specific and detailed advice.