“…sexual harassment is a heinous and horrendous conduct since it undermines the dignity of women and the values enshrined in our Constitution.” (Geneem uit hierdie uitspraak.)
Werkgewers het ‘n plig om ‘n veilige werksplek vir hul werknemers te verseker. Werkgewers moet hul werknemers teen enige vorm van skade of verlies of aanval beskerm – ook teen seksuele teistering. ‘n Werkgewer wat versuim om dit te doen, kan eise vir skadevergoeding verwag. ‘n Onlangse uitspraak van die Arbeidshof maak dit wel duidelik dat die slagoffer eerstens die korrekte prosedures teen haar werkgewer of teen senior personeel moet volg. Dit gaan ook nie jou saak help as jy lank wag om klagtes in te bring nie.
Vertraging met die aanmeldig van teistering, veroorsaak dat die eise misluk
‘n Vroulike werknemer het “regverdige en billike vergoeding” van haar werkgewer geëis nadat twee senior, manlike kollegas haar seksueel geteister het.
Die Hof het haar eise van die hand gewys. Sy het lank geneem om die voorvalle by haar werkgewer aan te meld. In een geval het sy twee jaar gewag en in die ander geval het sy drie jaar gewag voordat sy die klagtes aangemeld het.
Die regte prosedure op die regte tyd
Die werknemer se eis was gebaseer op die bewering dat haar werkgewer artikel 60 van die Wet op Gelyke Indiensneming oortree het. Hierdie artikel bepaal dat ‘n werkgewer as ‘n reël skuldig geag word aan ‘n oortreding en aanspreeklik is vir die optrede van hul werknemers ingevolge hierdie wetsbepaling. Die werkgewer kan egter van aanspreeklikheid onthef word, indien die werkgewer die nodige stappe geneem het om die beweerde optrede te verhoed en om aan die bepalings van die Wet te voldoen. Die werkgewer moet dus kan aantoon dat dit alle redelike en praktiese stappe geneem het om te verseker dat die werknemer nie in stryd met hierdie Wet optree nie.
Die Hof het die stappe wat ‘n slagoffer moet neem, so uiteengesit –
- Die werknemer moet bevestig dat daar ‘n oortreding in die werksplek was;
- Die werknemer moet die beweerde oortreding bewys;
- Die werknemer moet die oortreding onmiddellik aanmeld;
- Die werknemer moet beweer en bewys dat die werkgewer versuim het om die nodige stappe te neem om die werknemers te beskerm.
‘n Slagoffer wat al die bogenoemde kan bewys, is geregtig op ‘n bevel wat die werkgewer se aanspreeklikheid vestig. Om aanspreeklikheid te vermy, moet ‘n werkgewer kan bewys dat die nodige en voorkomende stappe wel geneem is om die werknemers te beskerm.
In hierdie saak kon die slagoffer maklik bewys dat die voorvalle van seksuele teistering plaasgevind het. Sy kon egter nie die Hof oortuig dat sy die voorvalle “onmiddellik” onder haar werkgewer se aandag gebring het, soos wat die wet hier vereis nie. Die hof het ‘n vorige uitspraak van die Arbeidsappèlhof aangehaal, wat daarop dui dat daar ‘n werkbare betekenis aan die woord “onmiddellik” gegee moet word. In daardie saak het die hof bevind dat ‘n vertraging van twee maande voor die aanmelding wel aanvaarbaar was. Die Hof se opmerking dat enige vertraging direk in stryd is met die letterlike betekenis van die woord, is egter ‘n duidelike waarskuwing aan slagoffers. Jy moet enige voorvalle sonder enige vertraging by jou werkgewer aanmeld!
In hierdie saak het die hof beslis dat die slagoffers se vertragings in aanmelding (twee en drie jaar onderskeidelik), beteken het dit nie voldoen het aan die vereiste van “onmiddellike” aanmelding nie.
Die Hof het dit ook nie aanvaar dat sy die voorvalle by haar werkgewer aangemeld het deur dit met “kollegas en bestuurders” te bespreek nie. Die Hof het beslis dat dit nie voldoende was nie: “Die aanmelding aan die werkgewer moet geskied deur die aanmeldingsbeleid wat in plek is, te volg.” Sy het dit nie gedoen nie, so hier is nog ‘n duidelike waarskuwing aan slagoffers – meld die voorval formeel aan, by die regte persoon (of persone) en in terme van jou werkgewer se beleid. (Eie vertaling.)
Die Hof het ook bevind dat die werkgewer die voorvalle dadelik ondersoek het en aan die verpligtinge in terme van die Wet op Gelyke Indiensneming voldoen het, die oomblik toe dit daarvan kennis gekry het.
Eis dan teen die oortreders self
Op ‘n verwante noot het die Hof genoem dat die slagoffer ‘n direkte eis teen die twee werknemers wat haar geteister het, sou gehad het. Weereens speel tyd ‘n belangrike rol vir slagoffers. Hoe vroeër formele aanmeldings gedoen word, hoe groter is die geloofwaardigheid wat daaraan gekoppel gaan word. Hou ook in gedagte dat hierdie eise kan verjaar.
VRYWARING – Die inligting hierin vervat is van ‘n algemene aard en moet nie as professionele advies gebruik word nie. Geen aanspreeklikheid kan aanvaar word vir enige foute of weglatings of enige skade of verlies wat volg uit die gebruik van enige inligting hierin vervat nie. Kontak altyd u professionele adviseur vir spesifieke en toegepaste advies.